İngiltere’de yapılan bir araştırma pankreas kanserinin giderek yaygınlaştığını ortaya çıkardı. Araştırmada, 1990 yılından beri 25 yaşın altındaki kadınlarda bu hastalığa yakalananların oranı yüzde 200 arttı. 25 ile 49 yaş arasındaki kişiler arasında bu oran yüzde 34 ile nüfusun geri kalanının neredeyse iki katı kadar arttı.
1-) Öncelikle bu artışı nasıl yorumluyorsunuz? Neden son yıllarda pankreas kanserinde böyle bir artış yaşanıyor?
Pankreas kanserinde artış çok faktörlü olabilir. Genellikle yaşlı bireylerde daha sık görülür. Bu nedenle, nüfusun yaşlanmasıyla birlikte hastalığın görülme sıklığında artış olabilir. Yaşlanmanın yanısıra obezite, sigara içme, alkol, aşırı yağlı diyetler, diyabet, genetik yatkınlık gibi durumlar diğer risk faktörleridir. Bu faktörlerin yaşam tarzı değişiklikleri nedeniyle artması, hastalık sıklığında artışa neden olabilir.
Dünya kanser verilerinin son verilerine göre erken teşhis alanında gelişmeler nedeniyle, hastalıkların erken dönemde saptanmasını sağlamıştır. Bu durum, pankreas kanseri vakalarının erken dönemde tespit edilmesine neden olabilir. Diğer bir risk faktörü; çevresel faktörler, özellikle endüstrileşme ve çevresel kirlilik gibi etmenler, pankreas kanser vakalarında artışa neden olabilir. Ancak, bunu netleştirmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Genetik mutasyonlar, pankreas kanseri riskini artırabilmektedir. Hatta bu faktörlerin bir arada olması, pankreas kanserindeki artışın nedenini açıklamaya yardımcı olabilir. Ancak, bu konuda kesin bir yorum yapabilmek için daha fazla araştırmaya ve detaylı veri analizine ihtiyaç vardır.
2-) Türkiye’de durum nedir? Ülkemizde de pankreas kanserinde artış yaşanıyor mu? Bu konuda veriler var mı? Biraz detaylandırabilir misiniz?
Türkiye’de Kanser istatistik verilerine göre pankreas kanseri tüm kanserlerin içinde 9. Sırada olup %3.6 oranla görülmektedir. Erkeklerde %10.6, Kadınlarda ise %5.9 olduğu izlenmiştir. Ancak hem kadın hem erkeklerde ölüm oranı %7.7 lerde olup eşit saptanmıştır. Ülkemizdeki istatistik verileri düzenli olarak kaydedildikçe pankreas kanseri artış yada sıklık verileri oluşacaktır.
3-) Açıklanan verilerde 25 yaşın altındaki kadınlarda bu hastalığa yakalananların oranının gün geçtikçe arttığı üzerinde duruluyor. Gençlerde neden bu denli artış oluyor olabilir? Bu soruya ek olarak hastalık daha çok kadınları mı etkiliyor? Erkeklerde durum nedir? Biraz detaylandırabilir misiniz?
Yapılan çalışma sonuçlarına bakıldığında; Bu eğilimin nedeni cinsiyet ve ırk farklılıkları önemli risk faktörü olabilir. Genç kadınlarda pankreas kanseri sayısında artışlar, 1993 ile 2018 yılları arasında görülme oranlarının 0-24 yaş arası kadınlarda %208 ve 25-49 yaş arası kadınlarda %34 arttığı İngiltere dahil diğer ülkelerde de görülmektedir. Erkeklere bakıldığında bu artış oranı tüm yaşlarda aynı olduğu görülmüştür. Genç yaş popülasyonda neden kadınlarda erkeklere oranla yüksek oranda görüldüğü henüz tam bilinmemektedir. Amerika’da yapılmış olan bir çalışmada genç hastalarda pankreas kanserinin başlıca değiştirilebilir risk faktörleri olan sigara, obezite ve alkol tüketimi ileri yaş hastalar kadar risk faktörü oluşturuyor mu? Bunlar için net bir veri yoktur. Genetik mutasyonlara bağlı genç hastalarda pankreas kanseri görülme ihtimali bir diğer sebep olabilir. O nedenle ailede pankreas kanseri öyküsü Gençlerde görülen pankreas kanseri vaka sayıları yaşlılara oranla az olması nedeniyle daha fazla veriye ihtiyaç vardır.
4-) Buckingham Üniversitesi’nden Onkolog Prof. Dr. Karol Sikora bu artışı “Muhtemelen son 20 yılda beslenme düzeninde meydana gelen değişikliklerle bir ilgisi var” diye açıklıyor. Burada anlatılmak istenen tam olarak nedir? Nasıl bir beslenme şekli pankreas kanserinin habercisi olabilir? Bu noktada nelere dikkat etmek gerekir?
Pankreas kanserinin önemli nedenlerinden biri olan sigara kullanımı genel olarak 1970 lerden sonra azalma olması nedeniyle bu kanserin daha az oranda görülmesini beklerdik, ancak obezite ve diyabete yatkınlığın giderek artması bu boşluğu doldurduğunu düşünebiliriz. Sigara içiciliğinden, obeziteye doğru bir geçiş olduğu görülmekte. Vücut kitle indeksinin 30-35 ten fazla olması pankreas kanseri için önemli bir risk faktörüdür. Bu nedenle beslenme düzeninde obeziteyi önleyici karbohidrat ve yağdan fakir diyet programları uygulanmasını öneririz. Aşırı yağlı, karbohidratlı, glukoz oranı yüksek gıdalarla beslenen kişiler insülin direnci yüksek obezitesi olan kişiler pankreas kanseri için saatli bir bomba olabilirler.
5-) Pankreas kanserinin belirtileri nelerdir?
Pankreas kanseri, genellikle erken evrelerde belirti vermez ve bu nedenle teşhis genellikle ileri evrelerde konulur. Ancak, pankreas kanseri ilerledikçe belirtiler ortaya çıkabilir. İşte pankreas kanserinin olası belirtileri:
Sırt ve Karın Ağrısı: Pankreas kanseri genellikle sırt ve karın bölgesinde ağrıya neden olabilir. Bu ağrı genellikle belde kuşak tarzında olabilir.
Kilo Kaybı: İştah kaybı, kilo kaybı ve halsizlik pankreas kanseri belirtileri arasında yer alabilir.
İştahsızlık: Aşırı iştahsızlık, özellikle öğünlerden sonra aşırı doygunluk hissi de pankreas kanserinin belirtisi olabilir.
Sarı Cilt ve Göz Beyazları (Sarılık): Pankreas kanseri safra kanallarını tıkayabilir, bu da sarılık olarak bilinen duruma neden olabilir. Sarılık, cildin ve göz beyazlarının sarı renkte görünmesine sebep olur.
İshal veya Kabızlık: Pankreasın doğru şekilde çalışmaması sindirim sistemi sorunlarına neden olabilir, bu da ishal veya kabızlık gibi problemlere yol açabilir.
Şeker Metabolizması Problemleri: Pankreas kanseri, insülin üretimini etkileyebilir ve bu da kan şekerinin düzenlenmesinde sorunlara neden olabilir. Bu durum hipoglisemi (düşük kan şekeri) belirtilerine yol açabilir.
Mide Bulantısı ve Kusma: Pankreas kanseri, mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir.
Bu belirtiler genellikle pankreas kanserine özgü olmayabilir ve başka sağlık sorunlarının belirtileri de olabilir. Ancak, bu belirtiler olduğunda mutlaka bir doktora başvurulması önerilir. Çünkü pankreas kanseri erken teşhis edilmediğinde tedavi seçenekleri sınırlı olabilir. Erken teşhis edilen pankreas kanseri için iyileşme mümkün olup tedavi seçenekleri mevcuttur.
6-) Hastalığın tanısı nasıl konur?
Pankreas kanserinin tanısı genellikle görüntüleme çalışmaları kullanılarak konur. Tanı sürecinde kullanılan yöntemler şunlar olabilir:
Fizik Muayenede karın bölgesinde ağrı-hassasiyet, şişlik veya diğer belirtiler değerlendirilir.
Kan testlerinde özellikle karaciğer fonksiyon testleri ve pankreas enzim düzeyleri kontrol edilir.
Görüntüleme yöntemleri olarak; Bilgisayarlı Tomografi, MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme), Endoskopik Ultrasonografi (EUS) ile esnek bir tüp içinde ultrason probu ile birlikte kullanılarak, pankreas ve çevresindeki organların detaylı görüntülerini sağlar. PET (Pozitron Emisyon Tomografisi); tümörlerin varlığını ve yayılma durumunu değerlendirmede kullanılır. Biyopsi kesin tanı sağlar, görüntüleme testleri sonucunda şüpheli bir kitle tespit edilirse biyopsi yapılır. Biyopsi, tümör hücrelerini incelemek ve kanserin tipini belirlemek için alınan örnekleri içerir. Bu örnek genellikle bir iğne aracılığıyla veya endoskopik bir yöntemle alınır. Laparoskopik inceleme, ince bir kamera yardımıyla karın içine erişim sağlar. Bu yöntem, tümörün boyutunu ve yayılma derecesini daha yakından değerlendirmek için kullanılır.
7-) İnternette biraz aratınca pankreas kanserinin evrelerinden bahsediliyor? Bu evreler nelerdir?
Pankreas kanseri evreleri, hastalığın ne kadar ilerlediğini ve yayıldığını belirlemek için kullanılır. Evreleme aşağıdaki gibi yapılmaktadır:
Evre I hastalıkta; Kanser pankreasta büyümeye başlamış, ancak çevre dokulara yayılmamıştır.
Evre II hastalıkta; Kanser çevre dokulara yayılmış olabilir, ancak lenf bezlerine ve uzak organlara henüz yayılmamıştır.
Evre III hastalıkta; Kanser pankreasın dışına yayılmış ve yakındaki lenf bezlerine ulaşmıştır.
Evre IV hastalıkta; Kanser pankreasın dışına ve uzak organlara yayılmıştır.
Evreleme, tedavi seçeneklerini belirlemede ve hastalığın prognozunu tahmin etmede önemli bir rol oynar.
😎 Pankreas kanserinden korunma yolları nelerdir?
Pankreas kanserinden tamamen korunmak mümkün olmasa da, bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve dikkat edilecek faktörlerle risk azaltılabilir.
İşte pankreas kanserinden korunma yolları: Sağlıklı Beslenme, düşük yağlı, yüksek lifli bir diyet benimseyin, şeker ve işlenmiş gıdalardan kaçının, sebzeler, meyveler, tam tahıllar ve düşük yağlı protein kaynaklarına odaklanın. Fiziksel Aktivite yapmak çok önemli. Düzenli egzersiz yapın. Haftada en az 150 dakika orta düzeyde veya 75 dakika yüksek düzeyde egzersiz önerilmektedir. Bilimsel bir çalışmada, fiziksel aktivitenin hastalık tanısı aldıktan sonra bile yapılmasının kanser hastalığının tekrar etme riskini azalattığı gösterilmiştir. Kilo Kontrolü çok önemli. Obezite, pankreas kanseri riskini arttırmaktadır. Alkol ve Sigara kullanımı pankreas kanseri riskini arttırdığı için kullanılmamalıdır. Diyabet kontrolü önemlidir, çünkü diyabet pankreas kanseri riskini artırabilir. Ailede pankreas kanseri olan kişilerin kardeşlerinde olma ihtimali 2-3 kat daha fazla görülmektedir. Tüm pankreas kanserlerinin %7’nde ailesel geçişine neden olabilecek olan BRCA mutasyon pozitifliği görülmektedir. Pankreas kanseri riskini artırabilecek genetik faktörleri olan kişilerin kontrollerinin yapılması önerilir. Ayrıca toksik kimyasal maddelere maruz kalmaktan kaçınılmalı, İş yerinde veya evde toksik maddelere maruz kalınıyorsa koruyucu önlemler alınmalı. Pankreas kanseri gibi ölümcül bir hastalıkla mücadelede, erken teşhis ve sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları önemlidir, riski azaltılabilir.
